Archiwa blogu
46. spotkanie – Granice informatyki
W trakcie listopadowego spotkania mieliśmy przyjemność wysłuchać wykładu profesora Adama Olszewskiego pt: Granice informatyki.
Często zastanawiamy się, co ogranicza dziedzinę informatyki oraz jak określić jej miejsce pośród innych nauk. Jest to jeden z ważkich problemów, który wymaga głębszego namysłu. Informatyka jest dyscypliną należącą zarówno do dziedziny nauk matematycznych jak i technicznych. Powodem tego rozbicia jest prawdopodobnie fakt, że przedmioty badań informatyki nie ograniczają się tylko i wyłącznie do jednego uniwersum, lecz przenikają do przestrzeni innych dziedzin. Prelegent przedstawił teorię Stuarta C. Shapiro, według której „informatyka jest nauką przyrodniczą, która bada procedury”. Olszewski przedstawił pięć rodzajów obiektów, które są przedmiotem zainteresowania informatyki: funkcje efektywnie obliczalne, algorytmy, programy komputerowe, realizacje i maszyny. Przemawiający zwrócił uwagę, że powyższe obiekty, mimo wielu powiązań, są rozłączne. Dodatkowo, dwa pierwsze są bytami abstrakcyjnymi, gdy pozostałe są realnymi obiektami naszego świata.
Referat doprowadził do dyskusji, która pokazała, w jaki sposób założenia słuchaczy kształtują ich stanowiska dotyczące informatyki. Mimo dość dobrze sprecyzowanych definicji obiektów informatyki, postrzegamy je często w odmienny sposób. Podział przedstawiony przez Olszewskiego wywołał debatę dotyczącą ontologicznego statusu obiektów informatyki oraz sposobu w jaki się ze sobą współdziałają. Pojawiło się wiele nowych pytań, więc liczymy na to, że wykład profesora będzie niebawem kontynuowany.
During the November meeting we had the pleasure to listen to Professor Adam Olszewski’s lecture entitled: Boundaries of Computer Science.
We often wonder what are limits of Computer Science and how to place it among other fields of sciences. This is one of the valid problems required a deeper reflection. Computer Science is a discipline that belongs both to the field of mathematical and technical sciences. Probably the reason for this division is the fact that CS objects are not limited to a single universe, but rather to the space of other domains. The speaker presented Stuart C. Shapiro’s theory that „computing is a science that examines procedures.” Olszewski presented five types of objects computer science is interested to: computationally efficient functions, algorithms, computer programs, realizations and machines. The speaker pointed out that these objects – despite many connections – are separable. In addition, the first two are abstract entities, while the other are the real objects of our world.
The lecture led to a discussion which showed assumptions which formed positions on computer science of listeners. Despite that, definitions of CS objects are quite well defined, we often see them in a different way. The division presented by Olszewski triggered a debate on the ontological status of CS objects and ways they interact. There are many new questions appeared, so we hope that the lecture will be continued soon.
II Konferencja „Filozofia w informatyce”
17-18 listopada 2016 r. odbędzie się w Krakowie II Konferencja z cyklu „Filozofia w informatyce”. Tematem przewodnim konferencji jest Informatyczny świat a filozofia. Konferencja jest zorganizowana przez Wydział Filozoficzny UPJPII w Krakowie. Poprzednia konferencja z tego cyklu odbyła się na Politechnice Warszawskiej w roku 2015. Konferencje mają za zadanie scalać różne środowiska zajmujące się refleksją nad informatyką i służyć rozwojowi filozofii informatyki. Organizatorzy mają nadzieję, że zapraszając specjalistów z różnych dziedzin konferencja się do rozwoju badań interdyscyplinarnych związanych z informatyką. Konferencja jest otwarta na uczonych spoza Polski, dlatego część wystąpień i publikacji może zostać przedstawiona w języku angielskim.
W dotychczasowych dyskusjach wokół filozofii w informatyce wyłoniła się pewna grupa tematów, którą chcielibyśmy zaproponować jako punkt wyjścia do dalszych dyskusji, ale zachęcamy również do przedstawiania propozycji rozszerzających tą tematykę:
- Informacja i obliczalność – pojęcia fundamentalne
- Metodologiczne wyzwania współczesnej informatyki
- Ontologiczne i epistemologiczne zaangażowania informatyki
- Zagadnienia etyczne i prawne w informatyce
- Informatyczne aspekty nauk szczegółowych (biologia, fizyka, chemia, astronomia, psychiatria, psychologia, kognitywistyka, lingwistyka i inne).
- Filozoficzne aspekty technologii informacyjnych
Informacje o konferencji można również znaleźć na stronie internetowej: http://calculemus.org/fi2/. Pytania w spawie konferencji prosimy kierować do sekretarza konferencji (phil.computing@upjp2.edu.pl).
The 2nd Conference on „Philosophy of Computing and Information” will be held from the 17-18 November, 2016, in Cracow, Poland. The Conference is organized by the Department of Philosophy of Papal University of John Paul II in Cracow. The 1st Conference took place at Warsaw Polytechnic in 2015 (http://calculemus.org/fli/). The conference will focus on certain problems that have emerged as fundamental to the philosophy of computing. These include:
- Informatics and computability – fundamental problems
- Methodological challenges of computing
- Ontic and epistemic aspects of computing and information
- Ethical and legal aspects of computing and information technologies
- Computing aspects of specific sciences such as biology, physics, chemistry, astronomy, psychiatry, psychology, cognitive science, linguistics, etc.
- Philosophical aspects of computing and information technologies.
The conference organizers are always open to new ideas and proposals for new topics are strongly encouraged.
The conference will provide a great opportunity for the philosophers and scientists in diverse fields to present their research and includes keynote speakers, presentations and opportunities for networking and discussions. The conference is open to participants from outside Poland and while most of the presentations will be in Polish, the presentations and publications in English are also accepted.
Visit the conference website (http://calculemus.org/fi2/) for more information. Questions about the conference or inquiries may be sent to the conference secretary (phil.computing@upjp2.edu.pl).
Krótka refleksja nad dronami.
Służą do patrolowania niespokojnych obszarów, w rolnictwie, geologii, mediach, służbach ratowniczych. Wyręczają człowieka gdy potrzeba poruszać się po niedostępnych lub niebezpiecznych terenach. Mogą pomagać w łapaniu łamiących przepisy ruchu drogowego. Są zdolne do zbierania tak ogromnej ilości danych, że potrzeba je filtrować by co najwyżej zasugerować nadzorującemu je człowiekowi, potencjalnie interesujący go materiał. W efekcie, przez kamery, w które są wyposażone, nagrywane są przypadkowe osoby. Niewielkie rozmiary niektórych z nich umożliwiają bezgłośne i niezauważalne dotarcie do niemal każdej lokacji, a dodatkowe zaopatrzenie w Wi-Fi, na przesyłanie zgromadzonych danych wizualnych, dźwiękowych, zapachowych oraz innych. Sprawia to, że bez trudu mogą stać się wszechobecne.
Podana specyfikacja dronów, o których mowa, czyli zdalnie sterowanych obiektów latających, czyni je pierwszorzędnymi narzędziami do szeroko pojętych działań wywiadowczych. Za ich zaletę uważa się również pomoc przy działaniach wojennych. Zwłaszcza jeśli idzie o tzw. Unmanned Aerial Vehicles [UAV], w opinii ekspertów, będą one stanowiły niebagatelną przewagę podczas konfliktów zbrojnych. UAV ma być wyposażony m. in. w odpowiedni moduł do rozpoznawania twarzy, dzięki któremu będzie zdolny do identyfikacji wrogiej jednostki. W tym miejscu wypada zadać pytanie, co to właściwie znaczy „wroga jednostka”? Jak dokonać tego, by dron mógł odróżnić walczących od poddających się?
Środowiska sprzymierzeńcze utrzymują również, że możliwym jest uposażenie latającego robota w odpowiednie oprogramowanie, które byłoby odpowiednikiem zasad moralnego postępowania czy etycznych, takich samych jakimi posługują się ludzie, lecz w formie algorytmów. Stanowi to odpowiedź na zawołania zamieszone w traktacie „Unmanned Aircraft Systems Flight Plan 2009-2047”. Czy jednak algorytm jest w stanie uchwycić pewne subtelne lub sporne kwestie nad którymi nie jeden zespół etyków i filozofów łamie sobie głowy? Poza tym, opisywany system do kwestii etycznych będzie jeden dla wszystkich dronów w danej nacji. Oznacza to kontekstualizację, o ile nie relatywizację zasad etycznych, zachowań ludzkich i wielu innych reguł, którymi posługują się cywile na co dzień oraz żołnierze na wojnie. Dodatkowo, chociaż nie jest on zazwyczaj uznawany za preferowane podejście, sytuacjonizm może odegrać nietrywialną rolę jeśli rozważać konkretne, a co ważniejsze, bezprecedensowe, sytuacje z którymi będzie się musiał zmierzyć dron.
Docelowo w swoim sposobie działania, drony mają zostać całkowicie autonomicznymi jednostkami namierzającymi, identyfikującymi oraz annihilującymi cele. Specjaliści wspominają tu o pomocy UAV przy neutralizacji podejrzanych np. o działalność terrorystyczną. Po pierwsze, pojawia się trudność zdefiniowania tego kto to jest i jak go określić, a więc podstawowy problem znaczenia. Po drugie, w omawianym przypadku niemożliwym staje się upewnienie się, że namierzona jednostka faktycznie jest winna czy też może podejrzenia wobec niej są chybione. Oprogramowanie dronów, którym będą rozsądzały kogo zabić a kogo nie u swojej podstawy będzie się sprowadzało do 0 i 1. Czy i jeśli tak, to w jakim stopniu cyfry te korelują ze światem rzeczywistym? Ponadto, software będzie odzwierciedleniem poglądów i przekonań jego twórców. A zatem, zachodzi obawa, że nie będzie uwzględniał różnic międzykulturowych co może doprowadzić do negatywnych skutków. Co więcej, zabijanie ludzi przez roboty latające budzi niepokój o antyseptyczność wojny. Czy aby wprowadzenie obiektów takich jak roboty nie zdejmie odpowiedzialności z człowieka wydającego komendę „kill and destroy”? Co w przypadku gdyby zaawansowanie robotów doprowadziło do momentu, w którym nadany im zostanie status osoby? Czy będą wówczas podlegały prawu i sądom? Z powyższym wiąże się także niebezpieczeństwo deprecjacji wartości życia; decyzja o wydaniu polecenia charakteryzuje się dystansem fizycznym i odseparowaniem emocjonalnym.
Do opisywanych aspektów można dodać również potencjalne problemy przejęcia dronów przez wroga i zainfekowanie systemu.
Slyszy się wiele o kolejnych postępach w zakresie dronów wojennych. Znacząco mniej, jednak, słychać głosy krytycznej uwagi. Chcemy więcej i szybciej, ale takie podejście może doprowadzić do zbyt wczesnego wykorzystania czegoś, do czego nie jesteśmy sami wewnętrznie przygotowani ani nie wiemy jak do końca się z tym obchodzić. Konkludując, proponuję zmienić tok myślenia; zamiast inwestować w drony wojenne warto by rozwinąć alternatywne, mniej drastyczne metody rozwiązywania konfliktów.
7. spotkanie
W dniu 28 lutego, w gościnnych murach Ignatianum odbyło się 7. z kolei spotkanie grupy badającej wątki filozoficzne w
informatyce. Było ono podzielone na 2 części; w pierwszej, Maria Wilkowska zaznajomiła obecnych z projektem CyberEmotions. Po krótkim nakreśleniu tematu rozpoczęła się dyskusja nt. filozoficznych implikacji takiego przedsięwzięcia, ze szczególną uwagą zwróconą na zagadnienie qualiów. Część druga została poświęcona głównej prezentacji, którą przygotował Sławomir Wilk. Jej przedmiotem były Leibnizowskie podstawy komputerów.
Podczas wystąpienia prelegent wskazał elementy informatycznych podwalin, które można odnaleźć w ideach Leibniza. Zaskakujące, ale okazuje się, że już w poglądach tak wczesnych myślicieli i filozofów jak Gotfried Wilhelm Leibniz daje się zauważyć pewne zaczątki myślenia charakterystycznego dla współczesnego poglądu komputacjonistycznego i informatycznego, takie jak np. obliczalność czy kod binarny. W swoich próbach, filozof ten, podjął się stworzenia tzw. lingua characteristica czyli obiektywnego języka, dzięki któremu dowodzenie prawdziwości lub fałszu dowolnego zdania w ramach systemu byłoby możliwe. Udane stworzenie takiego języka miało być równoznaczne z tym, że świat, umysł czy istoty ludzkie są w pewnym sensie obliczalne. Taki język miałby mieć binarną postać. Związany z nim program Calculemus nosi cechy charakterystyczne dla rachunku symbolicznego. Leibniz był również jednym z pierwszych konstruktorów maszyn liczących, które operowały na liczbach binarnych. Z tego względu można je uznać za prymitywne komputery. Z początku, Leibniz przejawiał poglądy podobne do A. Turinga, a dokładniej te, tyczące się przekonania o obliczalności świata, a ogólnie pojmowana „maszyna licząca” była rozpatrywana w kontekście ludzkiego ciała. Rozumiany w ten sposób tzw. „Leibniz I” byłby również zwolennikiem dzisiejszej silnej AI. Z biegiem lat, jednakże, wizje te uległy zmianie. Odtąd „maszyna” widziana była już tylko jako automat, przekonanie o silnej AI uległo znacznemu osłabieniu, a jego miejsce zajęła słynna metafora mózgu jako młyna. Poglądy tzw. „Leibniza II” są zbieżne z tymi, jakie przejawiał J. von Neumann.
Po zakończeniu referatu odbyła się dyskusja, której tematem przewodnim było pytanie o metafizykę Leibniza a prawo do ekstrapolowania jej na grunt informatyczny.
Na spotkaniu obecni byli:
P. Polak
R. Janusz
S. Wilk
P. Domider
A. Sarosiek
M. Wilkowska
Kolejne zebranie przewidziane jest na koniec bieżącego miesiąca.
6. spotkanie
W dniu 10 stycznia 2013r. miało miejsce kolejne już spotkanie grupy badawczej „Filozofia w Informatyce”. Odbyło się ono tradycyjnie już w gościnnych progach Akademii Ignatianum w Krakowie. Referentem spotkania był ks. dr hab. Adam Olszewski. Zaprezentował on referat pt. Studium przypadku: Church.
Celem referatu było zaprezentowanie związków tezy Churcha z pewną wersją platonizmu matematycznego. W części początkowej zostały omówione podstawowe pojęcia tyczące się do Tezy Churcha, tj. obliczalność, podstawowe przesłanki tezy oraz koncepcja funkcji rekurencyjnej. Podczas omawiania tej ostatniej rozwinęła się dyskusja o tzw. f-Non-Turing czyli o tym, czy funkcja f jest obliczalna przez Maszynę Turinga (MT). Pomimo tego, że trudno jest sobie wyobrazić możliwość istnienia matematycznego dowodu na obliczalność w sensie MT, z przedstawionych przykładów wynika, że istnieją funkcje, które nie są obliczalne przez MT, ale które są obliczalne efektywnie (Computable). Z filozoficznego punktu widzenia, można byłoby zadać sobie pytanie o prawdziwość/fałszywość samej tezy. Nie jest to jednak wykonalne przez wzgląd na zbyt małą liczbę przesłanek tezy oraz fakt, że ma ona według prelegenta charakter empiryczny. W referacie prowadzono również polemikę z krytycznymi uwagami Urbaniaka czy Piccininiego.
Wygłoszony przez ks. dr hab. A. Olszewskiego referat obejmuje bliską mu tematykę – stanowił rozwinięcie pewnych problemów poruszonych w jego rozprawie habilitacyjnej poświęconej Tezie Church’a.
Materiały: Studium [plik PDF]
Na spotkaniu obecni byli:
- K. Czarnecki
- M. Hohol
- R. Janusz
- A. Olszewski
- P. Polak
- P. Urbańczyk
- S. Wilk
- M. Wilkowska
Spotkanie kolejne zostało zapowiedziane na 14 lutego 2013r.
Filozofia w informatyce 